نقد فيلم پاپوشا, Papusza, رنج شاعر

  
"پاپوشا" فيلمي به كارگرداني يواناس كاس كراوز فيلمساز زن لهستاني است كه در آن به مرور زندگي برونيسلاوا واج، شاعر معروف دوره­ گرد لهستاني در سال­هاي مختلف زندگي او مي­ پردازد.شايد بارزترين ويژگي «پاپوشا» ريتم كند آن باشد؛ ريتمي كه به واسطه­ ي ژانر و داستانش تعمداً كش آمده و اين كش­ آمدگي نه تنها به كار لطمه نمي ­زند بلكه تماشايش را دلچسب­ تر مي­كند. فيلم از سكوني نسبي برخوردار است و فيلمساز در حفظ يكدستگي لحن اثر عملكرد درستي داشته است؛ درواقع لحن شاعرانه­ ي درام درهم آميختگي خوشايندي با موضوع آن دارد و با آن­كه فيلمساز فضاي رئاليستي كار را حفظ كرده در عين حال نوعي فضاي شاعرانه نيز به فيلم خود بخشيده است تا جايي كه در بعضي صحنه­ ها به واسطه­ ي عملكرد منحصر به فرد عناصر بصري، ميزانسن و چيدمان صحنه حس مي­ كنيم بيش­تر با يك "شعر" سر و كار داريم تا يك فيلم. انتخاب درست قاب­ ها، زواياي دوربين و حركات كند و كشدار آن در كنار طراحي خوب صحنه نمايانگر اوج زيبايي در ميزانسن است و شناخت درست فيلمساز از عناصر زيبايي­ شناسي..
«پاپوشا» قرار نيست مختصر و مفيد عمل كند، قرار نيست از بخش­ هاي فرعي و گفتگوهاي طولاني كاراكتر­هايش فاكتور بگيرد و قرار نيست دست به سانسور واقعه­ هايش بزند بلكه فيلم به شكل مفصلي خشت به خشت بنايش را مي­ چيند و دوربين مستندوار رويدادهاي زندگي زن شاعر را ثبت مي­ كند.موقعيت ­هاي دراماتيك اثر عمدتاً توسط شخصيت اصلي ايجاد مي ­شوند كه قرار هم نيست منشا وقايع خاصي در فيلم شود. درواقع پاپوشا، به­عنوان يك شاعر دوره ­گرد روزهاي معمولي زندگي­ اش را سپري مي­ كند تا از كودكي به جواني و از جواني به ميانسالي و كهنسالي برسد. در اين ميان البته وقايع تاريخي و اجتماعي مختلفي بر زندگي او سايه مي ­اندازند و در هر برهه زندگي­ اش را با چالش­ هاي خاصي مواجه مي­ كنند. با اين حال تنها خط داستاني مهم فيلم خودِ زن است؛ خودش و دنيايي كه با شعرهايش براي خود بنا كرده. البته داستان­ هاي فرعي قابل ملاحظه ­اي چون چاپ كتابي كه او را از گروه كولي­ ها مطرود مي ­سازد، ديوانه شدن و بستري شدنش در بيمارستان رواني، پذيرفتن پسرش به فرزندخواندگي، ارتباطش با همسرش و جوان نويسنده و ... خط سير اصلي داستان را همراهي مي­ كنند و مصالح مستحكمي را براي پيشبرد درام در اختيار فيلمساز قرار مي­ دهند. با اين حال، «پاپوشا» همان­ طور كه صراحتاً از عنوانش هم برمي­ آيد قرار است فيلم شخصيت اصلي ­اش باشد نه فيلم رويدادها و وقايع تاريخي كشور لهستان.بي­ترديد ساختن فيلم زندگي­نامه­ اي آن­ هم درباره­ي مفاخر ملي يك كشور كار آساني نيست. خانم كاس كراوز در ترسيم ويژگي­هاي شخصيتي زنِ شاعر وسواس قابل ملاحظه ­اي به خرج داده است، وسواسي كه از پاپوشا شخصيتي كامل (و نه بي عيب و نقص) را به مخاطب عرضه مي­ كند.